Toegankelijke websites zijn niet langer een verondersteld nicheonderwerp voor mensen met een handicap. Het gaat ons allemaal aan en helpt zelfs de SEO-fans onder jullie.

Toegankelijkheid in de digitale ruimte is eigenlijk een integraal onderdeel van het internet en staat al vermeld in de gestandaardiseerde richtlijnen. En natuurlijk speelt het ook een belangrijke rol in de WordPress Codex. Iedereen zou WordPress moeten kunnen gebruiken, ongeacht welke taal ze spreken, welke economische status ze hebben of welke lichamelijke beperkingen ze hebben. Toch krijgt het onderwerp meestal nog niet de aandacht die het verdient. Vooral met het oog op demografische ontwikkelingen en de wens tot inclusie, moet er bij WordPress projecten rekening worden gehouden met digitale toegankelijkheid, zegt Johannes Mairhofer. Want toegankelijkheid wordt ook belangrijk vanuit zakelijk en SEO perspectief.

Toegankelijke websites zijn niet nieuw

Om de technieken op het World Wide Web te standaardiseren is in 1994 het World Wide Web Consortium, of W3C, opgericht. Bijzonder belangrijke normen hier zijn:

• HTML (nog steeds het basisraamwerk van bijna elke website)
• CSS (Cascading Style Sheets, bijvoorbeeld gebruikt in WordPress-sjablonen)
• WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)

De WCAG-richtlijnen zijn ontwikkeld door het Web Accessibility Initiative (WAI), dat weer een groep is van het W3C. Er zijn nu twee versies.

WCAG 1.0

• Gebruik van opmaak en stylesheets
• Apparaatonafhankelijk ontwerp

WCAG 2.0

Een toegankelijke website moet aan de volgende criteria voldoen:

• Waarneembaar (bijv. tekstalternatieven voor afbeeldingen)
• Bedienbaar (bijv. te bedienen via toetsenbord)
• Begrijpelijk (bijv. door gemakkelijk taalgebruik)
• Robuust (Compatibel)

Het idee van een drempelvrije website is dus niet nieuw en is sinds 2002 zelfs verankerd in de Verordening drempelvrije informatietechnologie (BITV). Dit betekent dat ten minste de websites van overheidsinstanties verplicht zijn toegankelijke inhoud aan te bieden.

Maak een toegankelijke website

Hoe moet een website toegankelijk worden gemaakt? Veel punten zijn niet zo ingewikkeld als je zou denken en kunnen zonder veel moeite worden uitgevoerd. Vooral voor nieuwe WordPress projecten geldt: Een toegankelijke website kan met heel weinig moeite worden geïmplementeerd.

Natuurlijk is de eenvoudigste manier om dit te doen met een website die net wordt gemaakt en ontworpen. Maar ook bestaande websites kunnen achteraf worden geoptimaliseerd. Er moeten een paar eenvoudige basisregels in acht worden genomen.

1) Gebruik paginatitel, navigatie en tags correct

De titel van de pagina staat ook echt in de titel en koppen zijn logisch gestructureerd en ook opgemaakt als koppen, niet alleen vetgedrukt. Opsommingen worden gerealiseerd met opsommingstekens of punten, niet met een simpele minteken. Bij WordPress kan dit direct in de editor worden opgegeven. Afhankelijk van het sjabloon en de gebruikte editor zijn hier verschillende klassen van koppen beschikbaar. Door gebruik te maken van tags (bijv. H1 en H2 voor koppen) kan de website beter beleefbaar en navigeerbaar worden gemaakt voor blinden die een schermlezer of toetsenbord gebruiken.

2) Doe zonder JavaScript en Flash in het ontwerp

Voor het ontwerp kun je het beste HTML en CSS gebruiken. Javascript en Flash mogen niet gebruikt worden. Javascript is, zoals de naam al zegt, een scripttaal. Los van het feit dat het onveilig is, kan niet elk apparaat en elke browser de code verwerken. Omdat de website op zoveel mogelijk apparaten beschikbaar moet zijn, wordt Javascript afgeraden.

3) Scheid inhoud en ontwerp

De inhoud (tekst) en het ontwerp (lay-out) moeten volledig los van elkaar worden gezien. Door middel van verschillende CSS-varianten kan bijvoorbeeld het contrast van de website worden aangepast of kunnen de kleuren met een simpele klik worden veranderd. Dit kan mensen met visuele beperkingen of kleurenblindheid helpen. Grote bedrijven zoals Pfizer doen dit ook.

In principe doet WordPress dit al automatisch. Een sjabloon kan bijvoorbeeld veranderd worden zonder dat de inhoud veranderd hoeft te worden. Als de website wordt benaderd met een smartphone of tablet, wordt de lay-out ook automatisch aangepast.

4) Let op het twee zintuigen principe

Inhoud moet zo worden voorbereid dat hij door twee verschillende zintuigen kan worden waargenomen. Zo kan de website zonder veel moeite door zoveel mogelijk mensen ervaren worden. Dit kan bijvoorbeeld door de volgende maatregelen:

• Afbeeldingsbeschrijving toevoegen aan afbeeldingen (kan rechtstreeks via de WordPress editor)
• Ondertitels toevoegen aan video's (Youtube doet dit bijvoorbeeld automatisch).
• Structureer tekst met koppen (kan in de editor)

Toegankelijke website: Ervaring verzamelen

In theorie is het onderwerp niet altijd zo gemakkelijk te begrijpen. Ik sprak met Heiko Kunert, directeur van de Vereniging voor Blinden en Slechtzienden, over barrièrevrije websites. Heiko is zelf blind en surft op het web met een schermlezer. Heiko vertelt over zijn ervaringen met websites en sociale netwerken en vertelt hoe hij met zijn smartphone en een brailleleesregel op het web komt.

Veel dingen die hier theoretisch worden behandeld, kun je ook zonder veel moeite zelf uitproberen. Op deze manier kun je een gevoel krijgen van hoe je website eigenlijk wordt ervaren.

Hoe schermlezers en brailleleesregels helpen

Een schermlezer is software die tekst herkent en hardop voorleest. Om door websites en documenten te kunnen navigeren is het daarom belangrijk dat er tags worden gebruikt bij koppen en afbeeldingen. Hierdoor kunnen gebruikers met een schermlezer en toetsenbord of brailleleesregel door de website navigeren.

Een variant van een schermlezer is bijvoorbeeld NVDA. Deze variant is vrije software en gratis. Ik raad aan het uit te proberen en je eigen website op te roepen met het beeldscherm uit en te proberen door de menu's te navigeren.

Een brailleleesregel vertaalt de huidige regel op het scherm in braille. Deze lijn is echte hardware die op de computer is aangesloten. De brailleleesregel werkt in combinatie met een schermlezer.

Responsiviteit voor toegankelijke websites

Computers, laptops, smartphones, tablets, smartwatches en tekstbrowsers. Het aantal apparaten waarmee een website kan worden benaderd is enorm. Een van de belangrijke punten van WCAG 2.0 is de beschikbaarheid van de website op zoveel mogelijk apparaten.

De meeste WordPress templates zijn nu min of meer responsive en maken het mogelijk om de website in ieder geval op computers en smartphones te benaderen. Afhankelijk van het sjabloon worden bijvoorbeeld menu's aangepast, sidebars getoond en verborgen, maar ook ontwerpen worden volledig aangepast. Dit heet Responsive Web Design. Toegang tot de eigen website op een ander apparaat is eenvoudig en onthullend.

Conclusie: Het web is voor iedereen!

Het net en de permanente beschikbaarheid zijn geen nieuw terrein meer, maar vanuit het oogpunt van één generatie is het nog wel nieuw. De generatie van de huidige 30-jarigen, maar op zijn laatst ook de volgende generaties, zijn eraan gewend dat het net altijd en overal beschikbaar is. We willen niet zonder de mogelijkheden van informatie en communicatie die het net met zich meebrengt, zelfs niet op oudere leeftijd.

De behoefte aan toegankelijke websites neemt dan ook toe en wordt van jaar tot jaar groter. Met behulp van de beschikbare opties en tools die in WordPress zijn geïntegreerd (bijv. beeldbeschrijving, kopteksten, CSS), is het mogelijk om zonder veel moeite websites op zijn minst drempelvrij te maken.

Dat dit steeds belangrijker wordt, blijkt ook uit het feit dat steeds meer grote bedrijven steeds meer belang hechten aan digitale participatie. Naast het hierboven genoemde voorbeeld van Pfizer biedt bijvoorbeeld Twitter al enige tijd de mogelijkheid om een beeldbeschrijving aan foto's toe te voegen, houdt Microsoft zich uitgebreid met het onderwerp bezig en vele anderen volgen geleidelijk.

Een toegankelijke website is ook beter voor Google

Helaas zie ik veel te vaak dat er meer waarde wordt gehecht aan SEO dan aan goede inhoud, dus ik ben geen grote fan van SEO-argumenten. Maar als websites beter gelezen en geïnterpreteerd kunnen worden door schermlezers, is het ook makkelijker voor de Google Bot om de bezochte website correct te classificeren.

Maak een toegankelijke website met WordPress

Het is nog een lange weg naar 100% toegankelijkheid. En dat is voor veel kleine bedrijven en privé-blogs waarschijnlijk niet haalbaar. Maar met de mogelijkheden van WordPress is het gemakkelijk om ongeveer 80 procent toegankelijkheid te bereiken.

Door tags te gebruiken voor koppen en afbeeldingen, en vooral voor de beschrijving van afbeeldingen, kan veel bereikt worden met weinig voordeel. Als je eenmaal je eigen website hebt bezocht met een tekstbrowser, krijg je een gevoel voor welke schroeven aangedraaid moeten en kunnen worden.

Wie de website voor een bedrijf beheert, doet er altijd goed aan om deze een keer door blinde mensen te laten testen om professionele feedback en tips te krijgen.